Το Astroturfing είναι η πρακτική κεκαλυμμένης εμφάνισης των υποστηρικτών ενός μηνύματος ή ενός οργανισμού (π.χ. πολιτικών, διαφημιστικών, θρησκευτικών ή δημοσίων σχέσεων) ώστε να φαίνεται ότι προέρχεται και υποστηρίζεται από τους απλούς συμμετέχοντες μιας πλατφόρμας κοινωνικής δικτύωσης, ενός φόρουμ συζήτησης. Παλαιότερα τους έλεγαν shills.
Πρόκειται για μια πρακτική που αποσκοπεί να προσδώσει στους σχολιασμούς και στη συζήτηση αξιοπιστία, παραβιάζοντας πληροφορίες σχετικά με την άμεση σύνδεση με την πηγή. Ο όρος astroturfing προέρχεται από το AstroTurf, ένα εμπορικό σήμα από συνθετικά χαλιά που έχει σχεδιαστεί για να μοιάζει με φυσικό γρασίδι, ως παιχνίδισμα της λέξης “grassroots” που σημαίνει τα λαϊκά κινήματα.
Οι astroturfs επιχειρούν να περάσουν το δικό τους μήνυμα εκεί που βλέπουν ότι αναπτύσσεται μια διαφορετική άποψη, προσποιούμενοι ότι προέρχονται από τη λαϊκή βάση, ενώ πίσω από κρύβεται η οργάνωση, το κόμμα, ή το κίνημα που υπηρετούν
Θα θέσουν τα κατάλληλα καθοδηγούμενα ερωτήματα, θα προσπαθήσουν να χειραγωγήσουν τους συνομιλητές τους πατώντας στο συναίσθημα (πατριωτικό, θρησκευτικό, οικολογικό κ.λπ), θα προβάλλουν τους εαυτούς τους ως ειδικούς σε θέματα που θεωρούν ότι οι άλλοι δεν είναι προσπαθώντας να υποτιμήσουν τον συνομιλητή τους, θα εκφράσουν συχνά θυμό και αγανάκτηση ενάντια “στο κατεστημένο” για να γίνουν πιο πιστευτοί και συμπαθείς, θα χρησιμοποιήσουν φρασεολογία που θα τους κάνει πιο πιστευτούς (πχ ενάντια στη Νέα Τάξη Πραγμάτων) κι όταν τα βρουν σκούρα, ή θα προσπαθήσουν να στρέψουν τη συζήτηση σε άλλο θέμα για να σταματήσει η ροή, ή θα αρχίσουν προσωπικές προσβολές, ειδικά σε εκείνον που έχει αρχικά ανοίξει τη συζήτηση, ούτως ώστε αυτή να εκτραπεί και να σταματήσει.
Αναγνωρίσατε πολλές από αυτές τις τακτικές; Όχι, δεν είναι όλοι αντιθέτου απόψεως με σας, ούτε “φανατισμένοι ανεγκέφαλοι” – είναι astroturfs!
Τους είδαμε πρόσφατα να αλωνίζουν το facebook, σε σελίδες, ομάδες και όσα προφίλ είναι ανοικτά, και να προπαγανδίζουν ατελείωτα και ασταμάτητα υπέρ της αποχής στις εκλογές. Και δεν αναφερόμαστε σε αυτούς που πραγματικά έχουν τέτοια πολιτική άποψη διαμορφωμένη από καιρό και δεν πιστεύουν πλέον σε κάποιο δίκαιο αποτέλεσμα του κοινοβουλευτισμού, αλλά σε όλους αυτούς που ξεπήδησαν από το πουθενά κι όλη μέρα σχολίαζαν όπου έβρισκαν, μάλιστα πολλές φορές και… πανομοιότυπα! Copy – paste.
Η μεγάλη αποχή στις τελευταίες εκλογές κατάφερε να δώσει στη ΝΔ την πολυπόθητη αυτοδυναμία
Πολλοί astroturfs είναι ακόμα πιο οργανωμένοι. Έχουν δικές τους σελίδες, προφίλ ή γράφουν σε ιστότοπους. Έχουν όλα τα στοιχεία που θα προσελκύσουν τη μερίδα εκείνων που τους ενδιαφέρει -σημαίες, περικεφαλαίες, θρησκευτικά σύμβολα κ.λπ- και προσπαθούν να κρατούν το ενδιαφέρον των ακολούθων τους με συνεχείς τάχα αποκαλύψεις και αναλύσεις και προβλέψεις που, παρότι σπανίως επιβεβαιώνονται και κάποιοι αγανακτούν μαζί τους, εκείνοι συνεχίζουν με νέα τεχνάσματα, νέες αποκαλύψεις, κι “εγώ ξέρω”. Κάποια, λιγότερα οργανωμένα, έχουν ελάχιστους φίλους και ακολούθους, προφανώς ψεύτικο όνομα, ενώ δεν προβάλλουν καθόλου στοιχεία για τον εαυτό τους.
Άλλοι πάλι χρησιμοποιούν την επιστημονική τους ιδιότητα για να περάσουν μηνύματα εταιρικά, όπως πχ ένα νέο φάρμακο ή εμβόλιο. Μοιάζει σαν να μιλάει ένας απλός γιατρός εκφράζοντας την άποψη του, ωστόσο ο ίδιος δουλεύει για κάποια εταιρία ή ακόμα και πολλές μαζί.
Τι πρέπει να κάνετε
Η πολύ δημοκρατία στην προκειμένη περίπτωση βλάπτει. Αν κάποιοι εμφανίζονται στα προφίλ και τις ομάδες σας με αντίθετες απόψεις θα πρέπει να κρίνετε -όσο πιο σύντομα γίνεται- αν όντως η διάθεση για συζήτηση είναι ειλικρινής, ή γίνεται εκ του πονηρού. Είναι από στατιστικές και μελέτες αποδεδειγμένο ότι καμία επιχειρηματολογία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δεν κατάφερε εύκολα να αλλάξει την άποψη του αντιπάλου, ο οποίος συμμετέχει στο θέμα που ανοίξατε με ήδη αποκρυσταλλωμένη τη δική του και με μπόλικο φανατισμό.
Αν είναι ξεκάθαρο troll απλά χάνετε την ώρα σας και αυτό ακριβώς θέλει. Αν παρεμβαίνει στη συζήτηση ή έρχεται στο ποστ της σελίδας ή ομάδας σας για να περάσει τη δική του γραμμή επιμένοντας -ένα άγνωστο μέλος ως τώρα- που ποτέ άλλοτε δεν έχει ξανασυζητήσει με σας, τότε τα πράγματα αρχίζουν να γίνονται περίεργα.
Τον/την ευχαριστείτε για τη συμμετοχή και τις απόψεις του, αν θέλετε επιχειρηματολογείτε ή όχι. Αν συνεχίσει ώσπου να φτάσει εσάς και τους υπόλοιπους μέχρι τελικής πτώσης, του υπενθυμίζετε ότι ο χώρος είναι δικός σας και είναι φιλοξενούμενος, και ως τέτοιος θα πρέπει να σεβαστεί τους κανόνες φιλοξενίας. Όπως απαιτείται από κάθε επισκέπτη όταν πάει στην οικία κάποιου άλλου. Και φυσικά, αν εκείνος/η επιμένει να κάνει κατάχρηση (μπορεί να γίνει και επιθετικός) τον διώχνετε χωρίς άλλη συζήτηση ή ενοχή, παρότι θα προσπαθήσει να πατήσει στο “δημοκρατικό” σας συναίσθημα.
Στην αναγνώριση του αληθινού astroturf από έναν πεισματάρη με αντίθετη άποψη, φυσικά θα γίνουν και λάθη. Ωστόσο με τον καιρό, λειτουργώντας με πείρα και ένστικτο, θα μάθετε να τους ξεχωρίζετε και να πράττετε αναλόγως.
Παλιότερα υπήρξε ένα άρθρο στο διαδίκτυο που κάποιος δήλωνε ότι υπήρξε για ένα διάστημα πληρωμένο shill και δούλευε υπέρ του Ισραήλ. Το άρθρο αυτό έχει εξαφανιστεί, υπάρχει μόνο στο cache της google και έχει χαρακτηριστεί ως ψευδές (hoax). Ωστόσο ανεξάρτητα του αν ήταν ή όχι αληθινό, δεν είναι κοινό μυστικό η ύπαρξη τους.
Για το πως δουλεύουν οι Astroturfs και πως χειραγωγούν τον κόσμο για να περάσουν το μήνυμα που θέλουν αξίζει να δείτε και τα επόμενα βίντεο. Η δημοσιογράφος Sharyl Attkisson δείχνει πώς οι Astroturfs, ή τα ψεύτικα λαϊκά κινήματα που χρηματοδοτούνται από πολιτικά, εταιρικά ή άλλα ειδικά συμφέροντα -όπως πχ οι φαρμακευτικές- χειρίζονται και διαστρεβλώνουν αποτελεσματικά τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και ενημέρωσης όπως το wiki.
Κι ένα ακόμα ΕΔΩ
Πως να εντοπίσετε ένα ψευδές κίνημα:
Πως δουλεύει στο marketing:
